Το coaching και η ψυχοθεραπεία παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία ως προς την θεωρία και την εφαρμογή τους στην πράξη, πράγμα το οποίο κάνει δύσκολο τον εντοπισμό των πρακτικών διαφορών τους (Cox, Bachkirova, & Clutterbuck, 2010).
Εξετάζοντας ιστορικά τις απαρχές τους, καθίσταται σαφές πως η ψυχοθεραπεία αναπτύχθηκε παραδοσιακά ως πρακτική η οποία «θεραπεύει» το άτομο. Στοχεύει στην αποκατάσταση της ψυχικής λειτουργικότητας, απελευθερώνει από τα δεσμά του ψυχικού τραύματος και βοηθά το άτομο να ζήσει αρμονικά και ισορροπημένα.
Το coaching από την άλλη πλευρά, αναπτύχθηκε για να βοηθήσει το άτομο να βελτιώσει την απόδοσή του και να επιτύχει συγκεκριμένους στόχους (Maxwell, 2009, Bachkirova & Cox, 2005).
Ομοιότητες Coaching και Ψυχοθεραπείας
Ως πρακτικές και οι δύο επιδιώκουν να επιφέρουν αλλαγές στην σκέψη, στα συναισθήματα και στην συμπεριφορά του ατόμου. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, εντός των συνεδριών προάγεται η αυτογνωσία και εντοπίζονται μοτίβα σκέψεων και συμπεριφορών τα οποία στέκονται εμπόδιο στην αλλαγή.
Επίσης, τόσο στο coaching όσο και στην ψυχοθεραπεία δημιουργείται σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ ειδικού και πελάτη η οποία αποτελεί την βάση για να ακολουθήσει η εφαρμογή των εργαλείων και τεχνικών.
Επιπρόσθετα, κοινά στοιχεία εντοπίζονται στις φιλοσοφίες των δύο πρακτικών: Το άτομο μπαίνει στο επίκεντρο της διαδικασίας και επιλέγει την θεματολογία που θα συζητηθεί. Ο ειδικός πλαισιώνει την διαδικασία δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, πλήρους αποδοχής, το οποίο βοηθά το άτομο να αναπτύξει την δυναμική του και να δρομολογήσει τις επιθυμητές αλλαγές (Bluckert, 2005).
Διαφορές Coaching και Ψυχοθεραπείας
1. Το coaching εστιάζει στο παρόν και στο μέλλον ενώ η ψυχοθεραπεία εστιάζει στο παρελθόν
Η παραπάνω αρχή αποτελεί μια γενικευμένη αλήθεια η οποία παρουσιάζει μικρές αποκλίσεις κατά περίπτωση. Μια απόκλιση είναι ότι κάποιες θεραπευτικές προσεγγίσεις εστιάζουν στον παρόν, όπως για παράδειγμα η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Αντίστοιχα και στο coaching υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ο coach επιστέφει στο παρελθόν του πελάτη.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι στο coaching, η επιστροφή στο παρελθόν γίνεται με σκοπό να αντληθούν διδάγματα και να αναγνωριστούν θετικά στοιχεία του ατόμου τα οποία θα βοηθήσουν την ενδυνάμωσή του (Πετράς, 2018). Αντίθετα, στην ψυχοθεραπεία η επιστροφή στο παρελθον συνήθως γίνεται για να αναζητηθούν δυσλειτουργικά μοτίβα και τραυματικές εμπειρίες.
2. Το coaching απευθύνεται σε συναισθηματικά λειτουργικά άτομα ενώ η ψυχοθεραπεία σε δυσλειτουργικά άτομα
Όπως και στην παραπάνω αρχή έτσι κι εδώ είναι χρήσιμο να γίνουν κάποιες διευκρινίσεις: Είναι πραγματικότητα ότι το coaching είναι αποτελεσματικό για συναισθηματικά λειτουργικά άτομα (Bluckert, 2005). Άτομα δηλαδή τα οποία δεν αντιμετωπίζουν κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα.
Η ψυχοθεραπεία από την άλλη πλευρά, παρ’ όλο που απευθύνεται σε άτομα τα οποία πρασουσιάζουν ψυχικές διαταραχές, είναι εξίσου κατάλληλη και βοηθητική για άτομα τα οποία είναι λειτουργικά και ψυχικά υγειή. Τα άτομα αυτά μπορούν μέσω της θεραπείας να ανακαλύψουν βαθύτερες πτυχές του εαυτού τους, να αυξήσουν την αυτογνωσία τους και να μάθουν να διαχειρίζονται καλύτερα καθημερινές καταστάσεις.
3. Ο στόχος της coaching παρέμβασης διαφέρει από τον στόχο της ψυχοθεραπείας
Το φυσικό περιβάλλον του coaching είναι το οργανωσιακό (Πετράς, 2018). Αναπτύχθηκε για να βελτιώνει την αποτελεσματικότητα του ατόμου στο εργασιακό του περιβάλλον. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι από τις απαρχές του coaching μέχρι σήμερα η πρακτική του αναπτύχθηκε και πλέον διαπραγματεύεται και ζητήματα εκτός εργασιακού πλαισίου (Bluckert, 2005).
Η ψυχοθεραπεία από την άλλη πλευρά επικεντρώνεται σε ευρύτερες πτυχές του ατόμου που αφορούν την ζωή του και την καθημερινή λειτουργικότητά του. Η δράση της επιφέρει αλλαγές σε επίπεδο προσωπικότητας και μεταμορφώνει το άτομο συνολικά. Επιπρόσθετα, στην θεραπεία προκύπτουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, οι οποίες δεν εμφανίζονται στο coaching και απαιτούν ειδική αντιμετώπιση.
4. Ο Coach έχει διαφορετική εκπαίδευση από αυτή του Ψυχοθεραπευτή
Η άσκηση της ψυχοθεραπείας και της συμβουλευτικής απαιτεί εντατική και πολυετή εκπαίδευση η οποία καλεί τους θεραπευτές να προβούν σε ατομική θεραπεία και οι ίδιοι, πριν αναλάβουν την θεραπεία πελατών. Αντίθετα, η εκπαίδευση ενός coach, δεν απαιτεί προσωπική θεραπεία και μπορεί να ολοκληρωθεί σε σχετικά πιο σύντομο χρονικό διάστημα.
Είναι όμως πολύ σημαντική η σπουδή και εξέλιξη δεξιοτήτων και γνώσεων που σχετίζονται με το εταιρικό περιβάλλον και τις πρακτικές του (Bluckert, 2005).
Λίγες ακόμα διαφορές
Το coaching ως προσέγγιση, εστιάζει στην λύση και όχι στο πρόβλημα, όπως κάνει η ψυχοθεραπεία. Επίσης, το coaching είναι πολύ πιο σύντομο ως παρέμβαση. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου μια συνεργασία μπορεί να κρατήσει από 10 έως 15 συνεδρίες. Αντίθετα η θεραπεία είναι συνήθως μακροχρόνια, με την μέση διάρκεια να είναι 2-3 χρόνια (Bluckert, 2005).
Το coaching εστιάζει στο αποτέλεσμα και κινητοποιεί την δράση. Από τις πρώτες συνεδρίες ο coachee (πελάτης), διατυπώνει ένα σαφές αίτημα, χαράσσει τον στόχο του και ενθαρρύνεται να πραγματοποιήσει μικρά βήματα προς της επιθυμητή κατεύθυνση. Αντίθετα, στην θεραπεία το αρχικό αίτημα του πελάτη μπορεί να είναι ασαφές. Ο θεραπευτής μέσα από τον διάλογο θα αναδείξει το πρόβλημα και θα καλέσει τον θεραπευόμενο να το επεξεργαστεί όταν θα είναι έτοιμος (Πετράς, 2018).
Συμπεράσματα
Κλείνοντας, έχει αξία να τονιστεί ότι τα άτομα που αναζητούν υπηρεσίες ψυχοθεραπείας και coaching μοιράζονται μια κοινή πρόκληση: Τον αγώνα που δίνουν για να διαχειριστούν και να πετύχουν την αλλαγή (Spinelli, 2008).
Ανεξαρτήτως αν το άτομο επιλέξει την ψυχοθεραπεία ή το coaching ως λύση, θα μπορέσει να ωφεληθεί από αυτά μόνο αν και εφόσον είναι διατεθειμένο να δεσμευτεί και να εργαστεί για να φέρει την επιθυμητή αλλαγή.
Βιβλιογραφία
Bluckert, P., (2005). The similarities and differences between coaching and therapy, Industrial and Commercial Training, Vol. 37 Iss 2, pp. 91 – 96.
Cox, E., Bachkirova, T., & Clutterbuck, D. (eds.) (2010). The Complete Handbook of Coaching. London: Sage Publications.
Maxwell, A. (2009). How do business coaches experience the boundary between coaching and therapy/counselling? Coaching: An International Journal of Theory, Research and Practice, 2(2), 149–162.
Spinelli, E. (2008). Coaching and therapy: similarities and divergences. International Coaching Psychology Review, 3(3), 241–249.
Πετράς, Χ. (2018). Η Τέχνη του Coaching. Εισαγωγή στη Θεωρία & Πρακτική της Coaching Ψυχολογίας. 2η Επαυξημένη Έκδοση. Αθήνα: iWrite.